چرا جامعه امروزی ما میل به تک فرزندی پیدا کرده است؟ مزایا و معایب تک فرزندی چیست؟ با تنها ماندن فرزندمان، چه امکاناتی را از او می‌گیریم؟ کودکان تنها چه ویژگی‌هایی دارند؟

با نگاهی گذرا به خانواده‌های نسل‌های پیشین و مقایسه آن با خانواده‌های کنونی درمی‌یابیم که تغییرات زیادی در تعداد فرزندان به وجود آمده است. شاید تا 2 یا 3 دهه قبل، داشتن فرزندان زیاد مزیت و افتخاری بزرگ برای والدین به شمار می‌رفت. تا جایی که بر سر این مسئله رقابت تنگاتنگی بین اعضای فامیل و آشنایان وجود داشت.

این تصور سال‌ها ادامه داشت تا اینکه در حدود 2 دهه پیش، تمامی رسانه‌ها با شعار فرزند کمتر- زندگی بهتر، میل به بچه‌دار شدن زیاد را در والدین از بین بردند. آن‌ها مدام از مزایای فرزند کمتر برای والدین و فرزندانشان گفتند. تا جایی که این توصیه‎ها بخشی از فرهنگ ما ایرانیان را تشکیل داد.

حالا در اواخر دهه نود، همه ما شاهد خانواده‌هایی هستیم که یا میل به بچه دار شدن ندارند یا به داشتن یک بچه اکتفا می‌کنند. آن‌ها داشتن یک بچه موفق و سالم و همه چیز تمام را به داشتن چند بچه که سرنوشت مشخصی ندارند، ترجیح می‌دهند.

عقاید هر دو گروه برای خود محترم است. اما باید برخی از عواقب تک فرزندی را نیز بدانیم و با دانش این موارد، تصمیم بگیریم. در اینجا برخی از محاسن و معایب تک فرزندی را با هم‌ می‌شماریم:

محاسن تک فرزندی :

1. پدر و مادر تمام توجه‌شان به یک بچه است.
2. تک فرزند، تقریبا به همه خواسته‌های معقول خود می‌رسد.
3. تک فرزند، نیازی به رقابت با خواهر و برادر برای جلب توجه پدر و مادر ندارد.
4. تک فرزند با خواهر و برادر خود مقایسه نمی‌شود.
5. تک فرزند، امکانات فوق العاده ای از جمله: مدرسه بهتر، دانشگاه بهتر، انواع کلاس های خصوصی و ابزار مورد علاقه‌اش را در اختیار دارد.
6. تک فرزند، علاقه و وابستگی زیادی به پدر و مادر دارد.
7. تک فرزند می‌تواند هویتی قوی برای خود بسازد.
8. تک فرزند اعتماد به نفس بالایی دارد.
9. تک فرزند خلاق و متمرکز است. زیرا زمان زیادی را در تنهایی بسر می‌برد.

معایب تک فرزندی :

1. تک فرزند، خواهر یا برادری ندارد که از اشتباهات و رفتارهای آن‌ها درس بگیرد.
2. تک فرزند، مجبور است در همه زمینه‌هایی که والدین از او انتظار دارند، بهترین باشد و فشار زیادی را تحمل کند.
3. تک فرزند در بزرگسالی باید به تنهایی از پدر و مادر خود مراقبت کند.
4. امکان بروز بیماری در کودک تک فرزند بیشتر از دیگران است.
5. بیشتر تک فرزندها افرادی لوس یا خودخواه هستند و در دوستیابی کمی دیرتر از دیگران به نتیجه می‌رسند.
6. تک فرزند مراقبت بیش از حد والدین را احساس می کند و گاهی از این همه کنترل خسته می‌شود.
7. تک فرزند برای ارتباط برقرار کردن مجبور است با پدر و مادر خود صحبت کند و در خانه شدیدا تنهاست.
8. کودک تک فرزند بازی و ارتباط با هم سن و سالان خود را یاد نمی‌گیرد.
9. تک فرزند، امکان داشتن خواهر زاده و برادر زاده، خاله شدن و دایی شدن و … را ندارد.
10. تک فرزند در روابط اجتماعی، زود رنج و آسیب پذیر است.
11. تک فرزند نمی‌تواند مواردی مانند از دست دادن یک بازی، انتظار برای نوبت و پیوستن به گروهی برای انجام کاری را درک کند.
12. تک فرزند گمان می‌کند همیشه باید با تمجید، هدیه و پاداش اطرافیان روبرو شود.

متاسفانه، بحث “سندرم کودک تنها” در این سال‌ها دامان بسیاری از کشورها را گرفته است. پدیده‌ای که باعث افزایش روزافزون انسان‌های لوس، خودخواه، کم توان و وابسته می‌شود. متاسفانه این افراد، خودشان نیز از اشکالات رفتاری خود آگاه نیستند و گمان می‌کنند آنچه فکر می‌کنند کاملا صحیح است.

تک فرزندی ،نه تنها برای کودکان، بلکه برای والدین نیز به هیچ وجه مفید نیست. زیرا پدر و مادر پس از گذشت زمان و پا گذاشتن به دوره پیری، نیاز دارند که مورد توجه فرزندانشان قرار بگیرند. اما با این شرایط، تنها فرزند خانواده چقدر می‌تواند پاسخگوی نیازهای خانواده خود و پدر و مادرش باشد؟

بدون شک، هر فرزندی مرکز جهان والدین خود می‌باشد و پدر و مادر تمام تلاش خود را برای به ثمر رساندن او می‌کنند. اما بد نیست کمی هم به مشکلاتی بیندیشیم که تنهایی فرزندمان در چند سال آینده برای خودمان و فرزندمان ایجاد می‌کند. با وجود همه این تفاسیر، گاهی گریز از این پدیده غیر ممکن است و خانواده‌ها به دلایل مختلف مجبورند تک فرزند باشند. گاهی پدر و مادر از لحاظ جسمی دیگر توانایی بچه‌دار شدن ندارند… گاهی شرایط مالی و اقتصادی خانواده این امکان را به آن‌ها نمی‌دهد که فرزند دیگری به دنیا بیاورند…

اما بسیار اهمیت دارد که این خانواده‌ها به برخی موارد توجه ویژه‌ای داشته باشند. مهم ترین رفتاری که باید در خانواده‌های دارای تک فرزند رعایت شود، اصول تربیتی است. این افراد باید بدانند محدودیت‌ها و قوانین همه جا وجود دارند. سعی کنید به قوانین خانگی خود پایبند باشید تا فرزندانتان نیز رعایت نظم و انضباط را از طریق دستورالعمل ها و انتظارات یاد بگیرند. زیرا اگر همه خواسته‌های تک فرزندتان را بی قید و شرط برآورده کنید، بدون شک در آینده پشیمان خواهید شد.