رشد کودکان به چه عواملی وابسته است؟ تغذیه کودکان چه نقشی در رشد و نمو آن‌ها دارد؟ در هر گروه سنی، کودکان به چه مواد غذایی و چه دسته‌هایی از خوراکی‌ها نیازمند هستند؟ اگر کودک تغدیه مناسب نداشته باشد، چه خطراتی در آینده متوجه اوست؟

یکی از مهم‌ترین عوامل رشد و نمو کودک از بدو تولد تا بزرگسالی، تغذیه مناسب است. کودک حق دارد از ارزشمندترین مواد غذایی پیرامون خود بهره ببرد و از مضرات مواد غذایی ناسالم به دور باشد.

پس در سنین پایین، پدر و مادر مسئول تغذیه کودک هستند و اگر به نحوه صحیح مصرف، کیفیت و کمیت مواد غذایی مورد استفاده او توجه نکنند، ممکن است مشکلات جبران ناپذیری برای او ایجاد شود.

رشد کودک ما در سنین پایین، به عوامل مختلفی مانند آب و هوا، عوامل وراثتی، رعایت بهداشت و بسیاری عوامل دیگر وابسته است. اما شکی نیست که مهم‌ترین این عوامل تغذیه اوست که می‌تواند پایه‌های سلامت بدن او را بسازد.

در این مقاله سعی می‌کنیم مواد غذایی و مقدار مورد نیاز آن‌ها را برای هر گروه سنی برای مادران عزیز شرح دهیم.

بدو تولد تا 6 ماه:

از زمانی که کودک پا به دنیای واقعی می‌گذارد، نیاز به شیر مادر را حس می‌کند و تا 6 ماه، تنها غذای او شیر مادر می‌باشد. کودک کلیه مواد غذایی مورد نیاز خود را در این مدت، از شیر مادر تامین می‌کند. پس هیچ نیازی به ماده غذایی دیگری ندارد. در این زمان، کودک به سرعت رشد می‌کند و تغییرات او کاملا محسوس است.

شیر مادر را قطع نکنید. زیرا:

بهترين منبع تامين پروتئین برای كودك تا 3 سالگی شیر مادر است. این شیر تا حدود 30% كالري مورد نياز کودک را تامين مي‌كند و مواد ايمني بخش موجود درآن تكامل عصبي و رواني كودك را به وجود می‌آورند.

نيازهای عاطفی و روانی کودک که برای رشد و تكامل او ضروری هستند را شیر مادر تامین می‌کند.

اغلب كودكان درايام بيماری كم اشتها هستند و تنها شیر مادر می‌تواند منبع غذایی آن‌ها باشد و درايام بيماري به بهبود آن‌ها کمک كند.

در زمان ابتلا به اسهال و استفراغ، هيچ چيز به اندازه شيرمادر برای كودك مفید نيست.

6 ماهگی تا 1 سالگی:

پس از اینکه 6 ماه کودک تان کامل شد، از ماه هفتم شروع به دادن فرنی به کودک کنید. توجه داشته باشید که معده او تابحال فقط شیر را به خود دیده است و مسلما به یک کاسه فرنی واکنش نشان می‌دهد.

از روز اولی که شروع به دادن غذای جامد به کودک می‌کنید، تنها به یک قاشق چایخوری فرنی بسنده کنید. از فردای آن روز می‌توانید مقدار کمی هر روز به غذای او اضافه کنید. پس از گذشت یک هفته، حریره بادام را نیز کم‌کم برای او شروع کنید.

کودک در این زمان، معده کوچکی دارد و نمی‌تواند حجم زیادی از این مواد غذایی را هضم کند و ممکن است باعث رفلاکس معده او شود.

پس مقدار مناسبی از مواد غذایی را برای او تهیه کنید که باقی مانده نداشته باشد و حتی اگر کودک باز هم میل داشت، دیگر بیش از حد مجاز به او نخورانید. برای تکمیل غذای او شیر مادر کافیست.

1 تا 2 سالگی:

در این سن، کودکان شروع به راه رفتن می کنند و کنجکاوی آن‌ها برای شناخت دنیای اطرافشان ممکن است از اشتهایشان کم کند. بنابراین، اگر کودکتان، وعده‌های غذایی خود را کامل نمی‌خورد، سعی کنید وعده هایش را بیشتر و حجم آن را کمتر کنید.

در سن 1تا 2 سالگی، کودک باید از خوراکی هایی مانند گوشت، مرغ، ماهی، برنج و دیگر غلات پخته شده، حبوبات و سبزیجات، نان، کره و تخم مرغ استفاده کند.

او باید خوردن صبحانه را همراه با اعضای خانواده یاد بگیرد تا بتواند در بزرگسالی بدنی سالم داشته باشد. فراموش نکنید که خوردن عسل برای کودک تا قبل از دو سالگی ممنوع است و موجب ضعف در بینایی او می‌شود.

2 تا 6 سال:

کودک در این سنین، هیچ محدودیتی برای خوردن مواد غذایی ندارد و فقط باید مقدار آن توسط والدین کنترل شود.

همه پرونئین‌های گیاهی و حیوانی مانند گوشت، مرغ، ماهی و قارچ برای او مجاز است. او باید در تغذیه خود فیبر کافی نظیر هویج، کلم، کاهو و … داشته باشد تا به یبوست و مشکلات گوارشی دچار نشود.

خوردن چربی‌ها و کربوهیدرات‌هایی مانند برنج، ماکارانی و نان به مقدار لازم برای او مفید است و انرژی او را تامین می‌کند.

در این سنین حساس که استخوان‌ها و دندان‌ها شکل می‌گیرند، تامین ویتامین D برای او از اوجب واجبات است. کودک باید روزانه به مدت 20 دقیقه در معرض تابش مستقیم آفتاب بازی کند تا ویتامین D مورد نیاز خود را از نور خورشید دریافت کند.

نکاتی برای رعایت تغذیه سالم در کودکان:

• بسیاری از کودکان در سنین قبل از مدرسه، از خوردن گوشت خودداری می‌کنند و علاقه ای برای جویدن آن نشان نمی‌دهند. پیشنهاد ما برای این کودکان تهیه غذاهایی با گوشت چرخ کرده است. زیرا خوردن پروتئین در این سنین الزامی است.
• متاسفانه خوردن تنقلاتی که هیچ ارزش غذایی در آن‌ها یافت نمی‌شود، برای کودکان بسیار خوشایند است. سعی کنید این خوراکی‌ها را نخرید تا کودک آن‌ها را نشناخته و هوس خوردنشان را نکند. از مضرات آن‌ها برای او بگویید و به او یادآور شوید که چون او را دوست دارید برایش این خوراکی‌ها را نمی‌خرید.

اما برای جبران این کمبود، او را با تنقلات ارزشمندی مانند ذرت بو داده، نخودچی، کشمش، مغز پسته و بادام و فندق آشنا کنید.

• اگر کودک علاقه ای به خوردن شیر و لبنیات ندارد، سعی کنید با درست کردن شیر کاکائو، فرنی، شیربرنج و… او را از خوردن شیر بی‌نیاز کنید. به این ترتیب، کلسیم مورد نیاز او تامین می‌شود.
• استرس می‌تواند عاملی مهم برای بی‌اشتهایی کودک باشد. پس سعی کنید آرامش خاطر روانی را برای او فراهم کنید تا سلامت تغذیه او نیز تضمین شود.

گرداورنده: عاطفه نادرلو